วิธีคำนวณภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา 2568 เช็กง่าย ๆ เราต้องเสียภาษีเท่าไหร่ หรือได้เงินคืนภาษี

          ภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา คือ ภาษีที่รัฐจัดเก็บจากรายได้ของบุคคลธรรมดา ไม่ว่าจะเป็นพนักงานประจำ ฟรีแลนซ์ เจ้าของกิจการ พ่อค้า แม่ค้า หรือผู้ที่มีรายได้จากการลงทุนบางประเภท โดยพิจารณาจากรายได้สุทธิหลังหักค่าใช้จ่ายและค่าลดหย่อน แล้วนำไปคำนวณตามอัตราภาษีแบบขั้นบันได

          ทั้งนี้ ภาษีเงินได้ (ภ.ง.ด.) สำหรับบุคคลธรรมดา มี 5 ประเภท คือ

• ภ.ง.ด. 90 คือ แบบแสดงรายการภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา สําหรับผู้มีเงินได้กรณีทั่วไป (ได้รับเงินเดือนจากการทำงานและมีรายได้อื่น ๆ ด้วย)

• ภ.ง.ด. 91 คือ แบบแสดงรายการภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา สําหรับผู้มีเงินได้จากการจ้างแรงงานตามมาตรา 40(1) ประเภทเดียว

• ภ.ง.ด. 93 คือ แบบแสดงรายการภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาสำหรับใช้ยื่นก่อนถึงกำหนดเวลายื่นแบบแสดงรายการภาษี

• ภ.ง.ด. 94 คือ แบบแสดงรายการภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาครึ่งปี สำหรับผู้มีเงินได้ตามมาตรา 40 (5) (6) (7) (8) แห่งประมวลรัษฎากร

• ภ.ง.ด. 95 คือ แบบแสดงรายการภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา สำหรับผู้ได้รับสิทธิลดอัตราภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา

          คนที่มีหน้าที่เสียภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาก็คือ ผู้ที่มีเงินได้เกิดขึ้นระหว่างปีที่ผ่านมา โดยมีสถานะอย่างหนึ่งอย่างใด ดังนี้

1. บุคคลธรรมดา

2. ห้างหุ้นส่วนสามัญหรือคณะบุคคลที่มิใช่นิติบุคคล

3. ผู้ถึงแก่ความตายระหว่างปีภาษี

4. กองมรดกที่ยังไม่ได้แบ่ง

5. วิสาหกิจชุมชน ตามกฎหมายว่าด้วยการส่งเสริมวิสาหกิจชุมชน เฉพาะที่เป็นห้างหุ้นส่วนสามัญ หรือคณะบุคคลที่มิใช่นิติบุคคล

          หลายคนสับสนระหว่างคำว่า "ยื่นภาษี" กับ "เสียภาษี" แต่จริง ๆ แล้วเป็นคนละเรื่องกัน

          การยื่นภาษี คือการแจ้งรายได้ ค่าใช้จ่าย และค่าลดหย่อนให้สรรพากรตรวจสอบ ถึงแม้บางคนจะมีรายได้น้อยจนไม่ถึงเกณฑ์เสียภาษี แต่หากเข้าเงื่อนไขขั้นต่ำที่กฎหมายกำหนด ก็ยังต้องยื่นแบบแสดงรายได้ให้สรรพากรทราบอยู่ดี

          โดยผลลัพธ์หลังยื่นภาษีอาจเกิดขึ้นได้ 3 แบบ คือ

     1. ยื่นภาษีแต่ไม่ต้องเสียภาษี : เช่น ผู้ที่มีรายได้สุทธิไม่เกิน 150,000 บาท หรือมีรายได้สูงกว่านี้แต่มีรายการลดหย่อนจำนวนมากจนทำให้ภาษีสุทธิเป็นศูนย์

     2. ยื่นภาษีแล้วได้คืนภาษี : กรณีนี้มักเกิดกับคนที่ถูกหักภาษี ณ ที่จ่ายไว้หลายรายการ และเมื่อรวมค่าลดหย่อนต่าง ๆ แล้ว พบว่าภาษีที่ควรเสียจริงต่ำกว่าส่วนที่ถูกหักไปก่อนหน้า จึงสามารถขอคืนได้

     3. ยื่นภาษีแล้วต้องชำระเพิ่ม : คือผู้ที่มีรายได้สุทธิสูง และมีค่าลดหย่อนไม่เพียงพอ ทำให้ยังมีภาษีต้องชำระเพิ่มเติมหลังคำนวณ

          หลังจากแยกประเภทเงินได้แล้ว ให้นำรายได้แต่ละประเภทไปหักค่าใช้จ่ายตามที่กฎหมายกำหนด โดยค่าใช้จ่ายในแต่ละประเภทมีทั้ง

• แบบเหมา เช่น เงินเดือน 40 (1) หรือเงินจากตำแหน่งหน้าที่ 40 (2) หักได้ 50% แต่ไม่เกิน 100,000 บาท

• แบบตามจริง สำหรับบางอาชีพ เช่น แพทย์ ทนายความ หรือผู้รับเหมาก่อสร้าง 

          เมื่อหักค่าใช้จ่ายเรียบร้อยแล้ว จะได้ “เงินได้หลังหักค่าใช้จ่าย” ของแต่ละประเภท

          ชมพู่ เป็นมนุษย์เงินเดือน มีรายได้จากเงินเดือนตลอดทั้งปีรวม 600,000 บาท มีเบี้ยเลี้ยงและโบนัส รวม 50,000 บาท ได้รับเงินปันผลจากหุ้นและกองทุนรวม 30,000 บาท

          ค่าลดหย่อนมีดังนี้ : ประกันสังคม 9,000 บาท / เบี้ยประกันชีวิต 30,000 บาท / เบี้ยประกันสุขภาพ 20,000 บาท / ซื้อกองทุนรวม RMF 10,000 บาท / ใช้สิทธิ Easy e-Reciept 20,000 บาท / บริจาคเงินให้โรงพยาบาล 3,000 บาท และมีบุตร 1 คน อายุ 5 ขวบ

          คำนวณภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา ได้ดังนี้

1. รวมรายได้ทั้งหมด 

          เงินเดือน 600,000 + เบี้ยเลี้ยง-โบนัส 50,000 + เงินปันผล 30,000 = 680,000 บาท

2. หักค่าใช้จ่ายตามประเภทเงินได้

• เงินได้ 40 (1) จากเงินเดือน สามารถหักค่าใช้จ่าย 50% แต่ไม่เกิน 100,000 บาท 

• เงินได้ 40 (4) จากเงินปันผล ไม่สามารถหักค่าใช้จ่ายได้

          ดังนั้นจึงเหลือ 680,000-100,000 = 580,000 บาท

3. หักค่าลดหย่อนที่มี

          นำเงินได้จากข้อ 2 (580,000 บาท) มาหักค่าลดหย่อนทั้งหมด 

• หักค่าลดหย่อนส่วนตัว 60,000

• ประกันสังคม 9,000 บาท

• เบี้ยประกันชีวิต 30,000 บาท

• เบี้ยประกันสุขภาพ 20,000 บาท

• ซื้อกองทุนรวม RMF 10,000 บาท

• ใช้สิทธิ Easy e-Reciept 20,000 บาท

• บริจาคเงินให้โรงพยาบาล 3,000 บาท (ลดหย่อนภาษีได้ 2 เท่า จึงหักลดได้ 6,000 บาท)

• ค่าลดหย่อนบุตร 30,000 บาท

          คำนวณเงินได้สุทธิได้ดังนี้ 580,000-60,000- 9,000-30,000-20,000-10,000-20,000-6,000-30,000 = 395,000 บาท

4. คำนวณภาษีตามขั้นบันได

          นำตัวเลขเงินได้สุทธิ 395,000 บาท มาคำนวณภาษีตามขั้นบันได โดยฐานภาษีของชมพู่จะอยู่ในขั้นที่ 3 คือ เงินได้สุทธิ 300,001-500,000 บาท เสียภาษี 10%  

          เราสามารถคำนวณทีละขั้นได้ดังนี้

• เงินได้สุทธิ 150,000 บาทแรก ได้รับการยกเว้นภาษี จึงคงเหลือส่วนที่ต้องเสียภาษีอยู่ที่ (395,000-150,000) = 245,000 บาท

• เงินได้สุทธิอีก 150,000 บาทต่อมา เสียภาษี 5% เท่ากับ 7,500 บาท และยังเหลือเงินที่ต้องนำไปคำนวณภาษีเท่ากับ (245,000-150,000) = 95,000 บาท

• เงินได้สุทธิส่วนที่เหลือ คือ 95,000 บาท เสียภาษี 10% เท่ากับ 9,500 บาท

• รวมแล้วชมพู่ต้องเสียภาษี 7,500+9,500 = 17,000 บาท

          คือการหักค่าใช้จ่ายตามอัตราที่กฎหมายกำหนดไว้ล่วงหน้า เช่น  แพทย์หักค่าใช้จ่าย 60% ของเงินได้ หรือเงินจากการค้าขาย/ธุรกิจบางประเภท หักค่าใช้จ่ายได้ 40-60% ของเงินได้

ตัวอย่าง : มีรายได้ทั้งปีรวม 1 ล้านบาท หากกฎหมายให้หักได้ 60% จะหักได้ 600,000 บาททันที

• ข้อดี : สะดวก ไม่ต้องทำบัญชี ไม่ต้องเก็บใบเสร็จ สามารถหักตามที่กฎหมายกำหนดได้เลย 

• ข้อเสีย : รายได้บางประเภทมีเพดานจำกัด เช่น หักได้ 50% แต่ต้องไม่เกิน 100,000 บาท ดังนั้นคนที่มีรายได้สูง ๆ อาจจะรู้สึกว่าหักได้น้อย หรือสำหรับคนทำธุรกิจ ถ้ามีต้นทุนสูงจริง 70-80% แต่หักค่าใช้จ่ายตามกฎหมายได้แค่ 60% ก็จะรู้สึกไม่คุ้มค่า และทำให้เสียภาษีสูงขึ้น

          คือการหักค่าใช้จ่ายตามต้นทุนจริงที่จ่ายไป แต่ต้องมีหลักฐานพิสูจน์ เช่น ใบเสร็จรับเงิน ใบกำกับภาษี ใบเสร็จซื้ออุปกรณ์ วัตถุดิบ ฯลฯ

• ข้อดี : หักได้ตามต้นทุนที่แท้จริง ไม่ได้มีเพดานจำกัดเหมือนกับการหักแบบเหมา เช่น ถ้ามีค่าใช้จ่ายจริง 800,000 บาท ก็สามารถหักได้จริง 800,000 บาท และช่วยให้ประหยัดภาษีได้มากกว่า เหมาะกับผู้มีต้นทุนสูง เช่น ค่าอุปกรณ์ ค่าแรง ค่าวัตถุดิบ

• ข้อเสีย : ต้องเก็บเอกสารทุกแผ่น เพื่อรวมยอดและให้สรรพากรตรวจสอบอย่างละเอียด หากเอกสารไม่ครบ สรรพากรอาจไม่ยอมรับเป็นค่าใช้จ่าย นอกจากนี้ บางรายการแม้จะจ่ายจริง แต่ไม่เข้าเกณฑ์ค่าใช้จ่ายที่เกี่ยวกับการหารายได้ อาจหักไม่ได้

          ดังนั้น จะเลือกหักค่าใช้จ่ายแบบไหน ให้ทดลองคำนวณดูทั้ง 2 แบบแล้วเปรียบเทียบว่าแบบไหนช่วยประหยัดภาษีได้มากกว่ากัน แต่หากเลือกหักตามจริงต้องระวังเรื่องเอกสารและเก็บหลักฐานครบถ้วน เพื่อป้องกันปัญหาเวลาตรวจสอบ

          สำหรับใครที่กังวลว่าจะคำนวณภาษีผิดพลาด ปัจจุบันมีเว็บไซต์หลายแห่งที่ให้บริการโปรแกรมคำนวณภาษีออนไลน์ สามารถเลือกใช้งานได้สะดวก เช่น

• ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย  

• TISCO My Goal Tax Planner  

• ธนาคารกสิกรไทย

• ลดหย่อนภาษี 2568 มีอะไรบ้าง ช้อปดีมีคืน เที่ยวเมืองรอง เงินบริจาคหักได้เท่าไหร่ เช็กก่อนยื่นภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา
• 6 โปรแกรมคำนวณภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา แบบออนไลน์ รู้เลยต้องจ่ายภาษีเท่าไร !
• เงินได้พึงประเมิน คืออะไร แต่ละประเภทหักค่าใช้จ่ายได้เท่าไหร่
• ไม่ยื่นภาษีได้ไหม จะมีผลอย่างไร ทำไมสรรพากรถึงรู้ว่าเรามีรายได้เท่าไหร่ ?
• เงินเดือนเท่าไหร่ถึงต้องเสียภาษี เช็กเลย...ถ้ามีรายได้เท่านี้ ต้องเสียภาษีกี่บาท